دندانپزشکی در دوران بارداری
بارداری یک دوره بسیار حساس برای مادران، به ویژه جنین است. تغییرات هورمونی در این دوره می‌تواند منجر به التهابات لثه شود و بر دهان و دندان تاثیرات قابل توجهی داشته باشد. بنابراین، حتماً با مشاهده هرگونه علائمی در دهان و دندان، نیاز به مراجعه به دندانپزشکی احساس می‌شود. اما انتخاب دقیق دندانپزشک نیز حائز اهمیت است. آیا مراجعه به دندانپزشکی در دوران بارداری درست است؟ آیا نیاز به مراجعه به مرکز تخصصی دندانپزشکی در این زمان وجود دارد؟ این سوالات از جمله مواردی هستند که در ذهن بسیاری از زنان باردار مطرح می‌شود. در این متن از بلاگ استودیو عکاسی هامون به بررسی رفتن یا نرفتن به دندانپزشکی در دوران بارداری ، خواهیم پرداخت؛ تا پایان متن با ما همراه باشید.
دلایل درد دندان در دوران بارداری
یکی از پدیده‌های ناگوار و غافلگیرکننده در دوران بارداری، ظهور مسائل مرتبط با دهان و دندان می باشد. این دوره، زمانی است که تغییرات هورمونی وارد شده، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی چون التهابات لثه و درد دندان شود. واقعیت این است که حجم مسائل دندانپزشکی در دوران بارداری بسیار بیشتر از آن چیزی است که بسیاری از افراد پیش‌بینی می‌کنند. از جمله دلایل اصلی درد دندان در این دوران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات هورمونی و تجمع پلاک: افزایش قابل توجه هورمون‌های زنانه باعث افزایش آسیب‌پذیری لثه‌ها می‌گردد.
- تاثیر رژیم‌های غذایی غنی از کربوهیدرات: مصرف بیش از حد خوراکی‌ها و تنقلات شیرین در طول بارداری، احتمال ایجاد حفره‌های دندانی را افزایش می‌دهد.
- اسید معده: استفراغ‌های پیاپی در طول این مرحله می‌توانند منجر به تخریب تدریجی لایه‌ی مینایی دندان و افزایش حساسیت آنها شوند.
دندان پزشکی در سه ماهه اول بارداری
در مراحل ابتدایی بارداری، توصیه می‌شود که تا جای ممکن از مصرف هرگونه دارو و اقدامات دندانپزشکی خودداری کنید؛ زیرا در این زمان، ارگان‌های اصلی جنین در حال تشکیل هستند. همچنین، تا هفته 13 بارداری، اجتناب از تمامی اشعه‌های رادیولوژی (X-Ray) به بدن مادر بسیار حیاتی است. اگر درد یا عفونت دندان وجود داشته باشد، با تشخیص دندانپزشک، تلاش کنید تا اقدامات درمانی را به دوران دوم بارداری موکول کنید. بنابراین، اگر دندان شما دارای درد خفیف و موقت در شبانه‌روز یا حساسیت به سرما، گرما، فشار و ضربه باشد، بهتر است به‌طور مداوم به مراقبت از دندان‌هایتان بپردازید تا اقدامات درمانی را به موقع انجام دهید.
کنترل درد دندان در سه ماهه اول بارداری
منظور از مدارا کردن، اجتناب از بهره گیری مایعات گرم یا بسیار سرد، اعمال فشار زیاد، و خوردن خوراکی‌های سفت با دندان است. علاوه بر این، استفاده منظم و صحیح از نخ دندان، مسواک با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید، و استفاده از دهانشویه مناسب می‌تواند از ابتلا به عفونت جلوگیری کرده و از پیشرفت پوسیدگی و ایجاد تحریک در عصب دندان و بروز وضعیت اورژانسی ناخواسته جلوگیری کند. دهانشویه حاوی کلرهگزیدین، یک ماده ضد باکتری بسیار قوی بوده که می‌تواند پلاک‌ها و باکتری‌های دهان را کاهش دهد. این نوع دهانشویه به دلیل عدم جذب توسط دهان و نبودن هیچ گونه خطری برای مادران باردار و جنین، امن می‌باشد و تنها دهان را تمیز می‌کند.
مراجعه به دندانپزشکی در سه ماهه اول بارداری
در صورتی که در سه ماهه اول بارداری با درد دندانی ممتد و آزاردهنده مواجه شدید و علائمی همچون عفونت و آبسه در دندان یا لثه را تجربه کردید، ضرورت دارد تا اقدامات لازم جهت درمان و کاهش درد را به زودی انجام دهید. به دلیل اهمیت کنترل وضعیت مادر و پیشگیری از اضطراب در دوران بارداری، درمان و کنترل درد دندانی در این مرحله از بارداری اولویت بالایی دارد. درد مداوم دندان ممکن است موجب ایجاد شرایط نامناسب برای مادر و حتی انتقال عفونت به دهان و آسیب به دندان‌های دیگر شود. در چنین شرایطی، درمان بارداری با شرایط زیر توسط متخصص دندانپزشکی انجام می‌شود:
بهره گیری از دارو و اشعه (برای انجام عکس رادیوگرافی) باید حتماً زیر نظر و با تجویز پزشک زنان و زایمان صورت گیرد.
درمان‌های دندانپزشکی در این مرحله به‌منظور تسکین علائم اورژانسی مانند درد و عفونت، با سرعت و کارآیی بالا انجام می‌شود. در این دوره، دندانپزشک عموماً برای کاهش درد و تسهیل تخلیه عفونت از دندان، از یک روش به نام پالپوتومی استفاده می‌کند. در این روش، تنها عصب‌های موجود در تاج دندان پاک‌سازی می‌شوند و سپس دندان با پانسمان پوشانده می‌شود تا در سه ماهه دوم بارداری درمان ریشه انجام شود.
دندان پزشکی در سه ماهه دوم بارداری
در ماه‌های چهارم، پنجم و ششم بارداری، زمان بهتری برای انجام درمان‌های دندانپزشکی است. در این مرحله، جنین به حد کفایت رشد کرده است (با وزن تقریبی 80 الی 90 گرم) و فشارهای بیشتری به مادر وارد نمی‌شود. در سه ماهه دوم، می‌توان درمان‌های ضروری دندانپزشکی از جمله ترمیم دندان، درمان ریشه در دوران بارداری و حتی کشیدن دندان را انجام داد. در این مرحله، همچنان باید از اشعه رادیولوژی بپرهیزید و در صورت لزوم از پوشش سربی برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی استفاده شود. هرچند در سه ماهه دوم بارداری امکان انجام اکثر درمان‌های دندانپزشکی وجود دارد، اما بهتر است درمان‌های زیبایی را به بعد از زایمان موکول کنید. زیرا نشستن در مدت زمان طولانی بر روی یونیت دندان پزشکی باعث فشار به مادر و نیز آزردگی خاطر او خواهد شد.
در نتیجه، بهتر است درمان‌های تخصصی مانند درمان ریشه، کشیدن دندان و جراحی لثه توسط متخصص انجام شود تا درد، آسیب‌های احتمالی و مدت زمان درمان کاهش یابد.
اشعه رادیوگرافی در دوران بارداری
زمانی که به مطب دندانپزشکی مراجعه می‌کنید، ممکن است دکتر شما نیاز به رادیوگرافی دندان‌های شما داشته باشد و درخواست کند که در ویزیت بعدی آن را به او ارائه دهید. اما در صورت بارداری، بسیار مهم است که حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید تا از شما رادیوگرافی و رادیولوژی نخواهد. استفاده از اشعه ایکس در مراحل اولیه بارداری ممکن است خطرناک باشد، بنابراین بهتر است بعد از ۱۴ هفته بارداری یا حتی پس از زایمان به دندانپزشک مراجعه کنید تا رادیوگرافی دندان انجام شود.
ممنوعیت مصرف آنتی‌بیوتیک
برای مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها در زمانی که لثه‌های شخص به التهاب و بیماری مبتلا است، حتماً باید به دندانپزشک متخصص مراجعه کرده و با او مشورت نمایید. همچنین، توصیه می‌شود با پزشک متخصص زنان خود نیز مشورت کنید و در صورت تأیید، امکان دارد برخی از آنتی‌بیوتیک‌های کم‌خطر مانند پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین، کلیندامایسین و… را مصرف کنید. لازم به ذکر است که استفاده از داروهای بی حسی برای جنین و مادر در دوران بارداری ممکن است خطرناک باشد، بنابراین در شرایط حساس، استفاده از مپی واکایین توصیه می‌شود. این ماده فاقد آدرنالین بوده و برای سلامت مادر و جنین تهدید جدی محسوب نمی‌شود.
دندانپزشکی، در سه ماهه سوم بارداری
در ماه‌های هفتم، هشتم و نهم از دوران بارداری، جنین به طور کامل رشد کرده و رفت و آمد برای مادر دشوارتر می‌شود. نشستن طولانی در صندلی دندانپزشکی در این دوره ممکن است برای جنین ضررآمیز باشد و باعث ایجاد درد برای مادر شود. بنابراین، بهتر است تا پس از زایمان مراقبت‌های دندانی صورت گیرد و از درمان‌های دندانپزشکی در این مدت خودداری شود. استفاده مرتب و دقیق از نخ دندان و مسواک حداقل دو بار در روز و استفاده از دهانشویه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین، باید از هر گونه بیماری دهان و دندان پیشگیری شود. در این مرحله نیز، مثل دوران ابتدایی بارداری، مناسب است از درمان‌های اساسی خودداری کرده و به جای آن، روش‌هایی مانند درمان پالپوتومی را در نظر بگیرید. راحتی مادر در این مرحله بسیار مهم است، بنابراین همواره باید مادر در شرایطی آرام باشد، و دندانپزشکی نیز مستثنی نیست.
چرا مراقبت‌های دندانپزشکی در بارداری مهم است؟
بیماری‌های لثه و بارداری: تحقیقات نشان داده است که بیماری‌های لثه می‌تواند خطر زایمان زودرس و کم وزن بودن نوزاد را افزایش دهد.
- عفونت‌های دهانی: عفونت‌های دهانی می‌توانند وارد جریان خون شده و به جنین آسیب برسانند.
- تغییرات هورمونی: هورمون‌ها در دوران بارداری می‌توانند باعث تورم و خونریزی لثه‌ها شوند.
- پوسیدگی دندان: ویار به غذاهای شیرین و اسیدی و همچنین تهوع صبحگاهی می‌توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری چه زمانی است؟
- قبل از بارداری: ایده‌آل‌ترین زمان برای معاینه و چکاپ دندان قبل از بارداری است. در این صورت، دندانپزشک می‌تواند مشکلات احتمالی را شناسایی و درمان کند و شما با خیالی آسوده باردار شوید.
- سه ماهه دوم: امن‌ترین زمان برای انجام درمان‌های دندانپزشکی در سه ماهه دوم بارداری (ماه‌های چهارم تا ششم) است. در این زمان، خطر سقط جنین کمتر بوده و اندام‌های جنین به طور کامل شکل گرفته‌اند.
- سه ماهه سوم: در این زمان، فقط درمان‌های اورژانسی دندانپزشکی انجام می‌شود.
چه اقداماتی در دوران بارداری در مطب دندانپزشکی انجام می‌شود؟
- معاینه و جرمگیری: دندانپزشک دندان‌ها و لثه‌ها را به طور کامل معاینه می‌کند و جرمگیری را انجام می‌دهد تا جرم و پلاک میکروبی از روی دندان‌ها و زیر خط لثه‌ها برداشته شود.
- ترمیم و پر کردن دندان: در صورت وجود پوسیدگی دندان، دندانپزشک با استفاده از مواد بی خطر برای مادر و جنین، آن را ترمیم و پر می‌کند.
- عصب‌کشی: در صورت عفونت شدید دندان و درگیری عصب دندان، ممکن است عصب‌کشی لازم باشد.
- کشیدن دندان: در موارد اورژانسی، مانند عفونت شدید دندان یا درد غیرقابل کنترل، ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد.